بلوک بافت خشک و شکننده

بلوک بافت شکننده

با بلوک های مشکل دار یا غیر قابل برش چکار کنیم؟

هر از گاهی ، در تمام آزمایشگاه های هیستوپاتولوژی ، بلوک های پارافینی وجود دارد که در پروسه ی برش با مشکل مواجه می شوند و برش آنها بسیار سخت و گاهی حتی غیر ممکن است. این مشکل قطعا دلایل خاص خود را دارد و با توجه به اهمیت موضوع لازم دانستیم به آنها  بپردازیم.

در بعضی موارد ممکن است این مشکل به دلیل ماهیت خاص نوع نمونه و عناصر بافتی که از آن تشکیل شده است حاصل شده باشد و گاهی اوقات برش این عناصر حتی در صورت پاساژ و پردازش صحیح هم ممکن است دشوار و چالش برانگیز باشد. فیبروم ، تیروئید، پوست به شدت کراتینه شده ، ناخن و لخته خون نمونه هایی  از این بافت ها است که ممکن است بلوک های مشکل ساز ایجاد کند. اما گاهی این مشکل ناشی از فیکساسیون ناکافی ، پردازش نامناسب یا معیوب – از جمله پردازش بیش از حد – یا خطای دستگاه در هنگام پردازش است. در این شرایط بلوک های مشکل دار را  جدا میکنیم که حتی در بدترین حالت ممکن است تمام نمونه را تحت تاثیر قرار دهد.

قدم اول

معمولا هنگامی که با چنین  بلوک هایی روبرو می شوید که برشکاری آنها بسیار دشوار است و یا به طور کلی نمی توان آنها را برش زد ، قدم اول برای رفع مشکل این است که پیش از هر چیزی دلیل بروز مشکل را بیابید و سپس با توجه به علت، به اصلاح آن بپردازید در واقع اینکه ببینید چه اشتباهی رخ داده است مقدم بر این است که تصمیم بگیرید با آنها چکار کنید.

دریافت اطلاعات بیشتر در مورد بلوک

مثال هایی از مشکلات معمول و علل آنها:

جدول 1 با ذکر برخی اصطلاحات توصیفی اشاره ای کوتاه به مشکلات پردازشی دارد که منجر به شکل گیری بلوک های دشوار و برش های نامطلوب می شوند. در هر مورد علت احتمالی پیشنهاد شده است. در صفحات مقالات بعدی هر یک از مشکلات به همراه با یک مثال و راه حل پیشنهادی شرح داده شده است..

 

مشکل 1: بافت ترد یا خشک و شکننده

بافت احتمالاً بیش از حد پردازش شده است. در این مورد پردازش مجدد کمکی نخواهد کرد. خیساندن سطح بلوک در آب یخ یا ماده نرم کننده و برش دقیق و آهسته ممکن است نتیجه قابل قبولی ایجاد کند (از راه حل های زیر استفاده کنید)

مثال

برش های بافت کبدی که در شکل زیر نشان داده شده اند ، برش بسیار شکننده بوده و مقاطع منسجم وجود ندارد. بافت در یک چرخه 12 ساعته اتانول / گزیلل پردازش شده است ، که برای این نوع بافت و پردازش آن بسیار طولانی است. پس از استفاده مختصر از ماده نرم کننده در سطح بلوک (آب با شوینده اضافه شده) و خنک کننده بعد از برش مجدد، مقاطع نسبتا بهتری حاصل شده است (راه حل های 1و2)

 

راه حل های بدون نیاز به پردازش مجدد

راه حل 1 : سرد کردن بلوک ها

برای برش های پارافین معمولی، خنک کردن سطح بلوک یک کار استاندارد است. خنک کردن بلوک باعث سفت شدن پارافین می شود. تا با سختی بافت غوطه ور شده در پارافین مطابقت و همخوانی داشته باشد. روش های مختلفی برای سرد کردن بلوک ها قبل از برش گیری وجود دارد. اما بعضی از آنها اثر بخشی بیشتری نسبت به سایر راهکارها دارند. بخصوص برای بلوک های دشوار.

• می توان از یک فریزر در دمای 15- درجه سانتیگراد استفاده کرد. اما استفاده از فریزر سرمای خشک ایجاد می کند و گاهی باعث ایجاد شکاف در سطح بافت یا پارافین می شود که می تواند بدست آوردن برشهای منسجم ، به ویژه از بلوک های سخت را دشوار کند.
• می توان از یک صفحه سرد کننده مانند کلدپلیت استفاده کرد البته اگر سطح آن مرطوب باشد تاثیر بهتری خواهد داشت(0-4 درجه سانتی گراد)
• برای بلوک های سخت، قرار دادن سطح بلوک در تماس با سطحی که در آن یخ ذوب شده وجود دارد راه حل مناسبی برای خنک کردن است. این روش این مزیت را دارد که هنگام خنک کردن بلوک باعث مرطوب شدن و آبرسانی لایه نازکی از بافت می گردد که میتواند بدست آوردن چندین برش از بلوک سخت را تسهیل کند.
• از اسپری خنک کننده میتوان مستقیما بر روی سطح بافت استفاده کرد. این کار باید با دقت انجام شود زیرا انجماد موضعی می تواند باعث ایجاد ترک در سطح بافت گردد. همچنین توجه داشته باشید که استفاده از برخی از محصولات ممکن است برای محیط زیست خطرناک باشند.

راه حل 2 : خیساندن و نرم کردن

هنگامی که بافت سطح بلوک بصورت خشن تریمینگ و پیرایش شود. امکان جذب آب و سایر محلول های آبی و معرف های الکلی را فراهم میکند. آنها در فاصله ی کمی به بافت نرم شده نفوذ کرده. و باعث تورم و حجیم تر شدن بافت می شوند. این اثر ممکن است به بافتی که خوب پردازش نشده (پردازش بسیار کم یا بسیار زیاد) اجازه دهد تا بتوان آن را کمی برش داد. پیوست جدول 5 شامل جزئیات مختلف از معرف هایی است که می توانند برای این منظور استفاده شوند. برای بلوک های دشوار ، این روش مستلزم دقت در تریمینگ بافت برای جلوگیری از آسیب بیش از حد به سطح نمونه هنگام پیرایش بلوک است .

سطح نمونه را برداشته و سپس آن را به مدت مناسب در ظرفی حاوی ماده نرم کننده قرار دهید. ممکن است لازم باشد سطح بلوک را پیش از برش با آب شستشو دهید و مجددا خنک کنید.از آنجایی که یک لایه  بسیار نازک تحت نفوذ ماده معرف قرار گرفته است  بسیار مهم است که تراز سطح بلوک در میکروتوم مناسب باشد بطوری که هیچ بافتی در برش تمام سطح هدر نرود.بطور کلی پس از انجام این پروسه  با انجام عملیات برش با سرعت ملایم، سکشن های با کیفیت مطلوب تر حاصل خواهد شد. مثل :

• خیساندن سطح بلوک در آب یخ
• خیساندن سطح بلوک در آب سرد به همراه مواد پاک کننده یا نرم کننده (clearing agent)
• خیساندن بلوک در یک ماده نرم کننده مانند محلول الکل-گلیسرول.
• در خصوص نمونه هایی مانند ناخن یا پوست کراتینه شده سطح بلوک را با (محصولات پاک کننده)، محلول پتاسیم هیدروکسید یا محلول فنول( این محلول ها سمی هستند و باید با احتیاط استفاده شوند) اصلاح کنید. همچنین از این محلول ها می توان برای نرم کردن بافت تثبیت شده در حین پردازش استفاده کرد.

احتیاط!

خیساندن طولانی مدت بلوک ها در آب ممکن است به خصوصیات رنگ پذیری و مورفولوژی بافت ها آسیب وارد کند بنابراین این روش باید با دقت انجام شود. شکل زیر تاثیرات طولانی مدت خیساندن بر روی بافت را نشان میدهد. بافت موجود در بلوک سفید و مات شده است. و در مقایسه با بخش های دیگر بلوک آسیب هسته ای و انقباض سلولی قابل مشاهده است.