سرطان

سرطان و پاتولوژی: از نمونه برداری تا تشخیص

گزارش پاتالوژی چیست؟

گزارش آسیب شناسی (جواب آزمایش پاتالوژی)pathology report  ، یک گزارش پزشکی است که در مورد یک تکه از بافت ، خون یا اندام  که از بدن شما خارج شده است اطلاعات می دهد.

نمونه ابتدا توسط پاتالوژیست مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد سپس گزارش را به پزشکی که پروسه را دنبال می کند ارائه می کند. گزارش های آسیب شناسی توسط پزشک شما برای تشخیص نتیجه یا برنامه درمانی برای یک وضعیت خاص بهداشتی یا بیماری استفاده می شود.

بخش های تشکیل دهنده یک گزارش پاتالوژی:

در بیشتر مواقع گزارش پاتالوژی از بخش های زیر تشکیل داده میشود.:

• نام و شناسه های فردی شما که شامل تاریخ تولد ، شماره شناسنامه بیمار یا شماره تأمین اجتماعی است.
• شماره پرونده که برای شناسایی نمونه شما استفاده میشود.
• تاریخ و روش بدست آوردن نمونه (بعنوان مثال نمونه خون، جراحی یا نمونه برداری )
• سابقه پزشکی و تشخیص بالینی فعلی شما.
• شرح کلی نمونه دریافت شده از آزمایشگاه.
• شرح مفصلی از آنچه آسیب شناس هنگام مطالعه میکروسکوپی نمونه مشاهده میکند..
• تشخیص نهایی که نتیجه اصلی فرایند آزمایش است. پزشک متخصص شما برای تشخیص دقیق تر و انتخاب بهترین گزینه درمانی از قسمت تشخیص نهایی گزارش کمک میگیرد .
• نام و امضای پزشک پاتالوژیست همچنین نام و آدرس آزمایشگاه پاتالوژی.

پاتالوژیست پزشکی است که بیماری را از طریق بررسی‌های زیر تشخیص می‌دهد:

• توضیح تست آزمایشگاهی
• ارزیابی سلول‌ها ، بافت‌ها و اندام‌ها

همانطور که گفته شد گزارش پاتالوژی بر اساس نتایج فرآیند بررسی نمونه بافتی که از بدن  بیمار گرفته شده است، توسط پاتالوژیست تهیه می‌شود. این نمونه که نمونه بافتی نامیده می‌شود ، در طی انجام بیوپسی برداشته می‌شود.

در بیشتر موارد ، پزشک مجبور است با بیوپسی یا جراحی بخشی از بافت مورد نظر را برای بررسی و معاینه زیر میکروسکوب بردارد. برخی از روش های معمول بیوپسی به شرح زیر است :

• از سوزن برای برداشتن بافت یا مایعات استفاده میشود.
• از آندوسکوپ (لوله ای نازک و روشن) برای مشاهده مناطق داخل بدن و برداشتن سلول ها یا بافت ها استفاده می شود.
• از عمل جراحی برای برداشتن بخشی از توده یا کل توده استفاده می شود. اگر کل توده برداشته شود ، معمولا برخی از بافت های طبیعی و نرمال اطراف توده نیز برداشته می شوند.

بافتی که در طی بیوپسی برداشته می شود به یک آزمایشگاه آسیب شناسی ارسال می شود و در آنجا برای مشاهده در زیر میکروسکوپ به قطعات نازک بریده می شود. این روش بعنوان معاینه بافتی شناخته می شود و بهترین روش برای تشخیص وجود سرطان است. همچنین آسیب شناس ممکن است مواد سیتولوژیک (سلول) را نیز بررسی کند. مواد سیتولوژیک در ادرار ، مایع مغزی نخاعی (مایعات اطراف مغز و نخاع) ، خلط (مخاط از ریه ها) ، مایع صفاقی (حفره شکم) ، مایع پلور (حفره قفسه سینه) ، لکه های دهانه رحم / واژن و … در طی نمونه برداری برداشته شده است را نیز در حین مطالعات بررسی کند.

پاتالوژیست با مشاهده و آزمایش بافت تومور ، می تواند بفهمد:

• اینکه سرطان از کجا شروع شده است.
• بافت سرطانی یا غیرسرطانی است.
• تومور سرطانی بدخیم است ، یعنی می تواند رشد کند و به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابد.
• تومور سرطانی خوش خیم به معنای رشد تومور است اما گسترش نمی یابد.
• سایر جزئیات خاص در مورد ویژگی های تومور.

گزارش آسیب شناسی همچنین ممکن است شامل نتایج فلوسیتومتری باشد. فلوسیتومتری روشی برای اندازه گیری خصوصیات سلولها در یک نمونه است که شامل تعداد سلولها ، درصد سلولهای زنده ، اندازه و شکل سلول و وجود نشانگرهای تومور در سطح سلول است. نشانگرهای تومور موادی هستند که توسط سلولهای توموری یا سلولهای دیگر بدن در پاسخ به سرطان یا برخی شرایط غیر سرطانی تولید می شوند. .فلوسیتومتری می تواند در تشخیص ، طبقه بندی و مدیریت سرطان هایی مانند لوسمی حاد ، اختلالات مزمن لنفاوی و لنفوم غیر هوچکین استفاده شود.

به محض آماده شدن نتایج آزمایش پاتالوژی، گزارش برای پزشک ارسال می‌گردد. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا بهترین گزینه‌های درمانی را مشخص کند.

دریافت گزارش کامل ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. زمان آماده شدن گزارش پاتالوژی بستگی به آزمایش مورد نیاز دارد.

طبق قانون فرد بیمار مجاز به دریافت نسخه‌ای از گزارش پاتالوژی خود می‌باشد. اما باید بدانید که این گزارش حاوی اصطلاحات پزشکی کاملاً فنی است.

 

توصیف ناخالص یا واضح grossing

این بخش نمونه بافتی یا تومور را با چشم غیر مسلح توصیف می‌کند که شامل رنگ ، وزن ، اندازه و شکل عمومی بافت است.

شرح میکروسکوپی

این قسمت فنی‌ترین بخش گزارش است. این شرح شامل سلول‌های سرطانی است که در زیر میکروسکوپ مشاهده می‌شوند. عوامل مختلفی در این بخش ذکر می‌گردد که بر روند تشخیص و درمان تأثیر می‌گذارد.

این که آیا سرطان تهاجمی است یا خیر؟ تومورها در انواع مختلف ممکن است غیرتهاجمی (ساکن) یا تهاجمی باشند.

تومورهای مهاجم می‌توانند از طریق فرایندی به نام متاستاز به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند. اگرچه تومورهای غیرتهاجمی گسترش نمی یابند ، اما ممکن است در آینده رشد کرده و به یک تومور مهاجم تبدیل شوند.

برای مثال بیشتر سرطان های سینه تهاجمی هستند و از طریق خون یا لنف به سایر قسمت های دیگر بدن گسترش می یابد. هنگامی که سلول های سرطانی از مجاری یا لوبول ها خارج شوند می توانند به سایر قسمت های بدن متاستاز دهند و به آن ها سرطان های متهاجم گفته می شود.

همچنین در تشخیص تومورهای تهاجمی، مهم است که پاتولوژیست میزان رشد تومور در بافت سالم اطراف را مشخص کند.

مقطع یا گرید یا استیج تومور

این بخش از گزارش نحوه مقایسه سلول‌های سرطانی را در مقایسه با سلول‌های سالم توصیف می‌کند. به طور کلی ، پاتالوژیست به دنبال تفاوت در اندازه ، شکل و ویژگی‌های رنگ آمیزی سلول‌ها است.

معمولاً پاتالوژیست مراحل را با استفاده از سیستم TNM تعیین می‌کنند. این سیستم از ۳ عامل استفاده می‌کند:

• اندازه و محل تومور  (Tumor T)
• آیا سلول‌های سرطانی به غدد لنفاوی واقع در نزدیکی تومور گسترش یافته اند  (Node N)
• این که آیا تومور به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته باشد. (Metastasis M)

 

به طور کلی ، هرچه درجه تومور کمتر باشد ، گزارش پاتولوژی بهتر است.

روش‌های مختلفی برای تعیین درجه سرطان برای انواع مختلف آن استفاده می‌شود.

اندازه تومور:

پزشکان معمولا اندازه تومور را بر حسب سانتی گراد اندازه می گیرند. یکی از عوامل موثر بر تعیین Stage ( مرحله ) سرطان در واقع اندازه آن می باشد. اما اندازه, تمام ویژگی های سرطان را بیان نمیکند در واقع احتمال دارد یک تومور کوچک سرعت رشد بسیار بالایی داشته باشد در حالی که یک سرطان بزرگ ممکن است به کندی رشد کند.

یکی از راه های تعیین مرحله ( Stage ) سرطان بر اساس اندازه تومور است ، خواه سرطان تهاجمی باشد یا درجا, غدد لنفاوی درگیر باشند یا نه.

 

سرعت تقسیم سلول‌ها و سرعت میتوز چقدر است.

پاتالوژیست‌ها معمولاً تعداد سلول‌هایی را که تقسیم می‌شوند ، یادداشت می‌کنند. به این تقسیم سلولی میزان میتوزی گفته می‌شود. تومورهایی که سلول‌های تقسیم کننده کمتری دارند معمولاً درجه پایینی از سرطان را دارند. مرحله بندی به پزشک کمک میکند تا بهترین درمان را انجام دهد. اکثر سرطانها با یک شماره (1 تا 4) با توجه به وضعیتی که دارند تومور تا چه اندازه بزرگ است، تا چه حد گسترش یافته است و یافته های دیگربه سرطان شماره می‌دهند. مراحل بالاتر، سرطان پیشرفته‌تر است. برخی از سرطان ها دارای مرحله 0 هستند که به این معنی است که سرطان در مرحله ای است که گسترش نیافته است.

توموری با سلول‌هایی که بیشتر شبیه سلول‌های سالم هستند “درجه پایین” یا “بخوبی تمایز یافته” نامیده می‌شود.

به توموری با سلول‌هایی که کمتر به سلول‌های سالم شباهت دارند “درجه بالا” ، “تمایز ضعیف” یا “تمایز نیافته” گفته می‌شود.

مارژین یا حاشیه تومور

برای نمونه پاتالوژیست یک ناحیه اضافی از بافت طیبعی که تومور را احاطه کرده است را خارج می‌کند که به این قسمت حاشیه گفته می‌شود. پاتالوژیست این منطقه را مطالعه می‌کند تا ببیند آیا سلول‌های سرطانی آزادی در لبه های نمونه بیوپسی شده وجود دارد یا خیر. سه نتیجه ممکن است حاصل شود:

مثبت یا درگیر: این به معنی وجود سلول های سرطانی در مارژین (حاشیه) نمونه بیوپسی شده است که یعنی احتمالا سلول های سرطانی هنوز در بدن هستند و نیاز به  جراحی بیشتری لازم است.

منفی: حاشیه‌ها حاوی سلول‌های سرطانی نیستند.

بسته: سلول‌های سرطانی در حاشیه موجود می‌باشد اما انتشار نمی‌یابند که جراحی بیشتری نیز احتیاج دارند.

 

گره های لنفاوی

گره های لنفاوی اندام های کوچک و لوبیایی شکل هستند که بخشی از سیستم ایمنی بدن شما را شامل می‌شوند و به مبارزه با بیماری کمک میکنند. این بخش از گزارش پاتالوژیست مشخص می‌کند که آیا سرطان به غدد لنفاوی اطراف یا اندام‌های دیگر گسترش یافته است یا خیر.

گره لنفاوی در صورت داشتن سرطان “مثبت” و در صورت عدم وجود سرطان “منفی” نامیده می‌شوند. توموری که به عروق خونی یا لنفاوی تبدیل شده است به احتمال زیاد در جاهای دیگر نیز گسترش یافته است. اگر پاتالوژیست این موضوع را ببیند ، حتماً آن را در گزارش پاتالوژی قرار می‌دهد.

محاسبه میتوزیس: این اندازه گیری ناشی از تقسیم سریع سلول های سرطانی است. برای به دست آوردن این عدد، پاتالوژیست معمولا تعداد سلولهای تقسیم شده را در مقدار مشخصی از بافت شمارش می کند. نرخ میتوزیس اغلب برای اطلاع ازمرحله سرطان می‌باشد.

غدد لنفاوی

تفاوت نمونه گیری

گاهی اوقات ، گزارش پاتالوژی برای نمونه برداری ممکن است با گزارش بعدی برای کل تومور متفاوت باشد. گاهاً این اتفاق می‌افتد زیرا ویژگی‌های توده گاهی اوقات می‌تواند در مناطق مختلف متفاوت باشد.

پزشک شما تمام گزارشات را برای تهیه یک برنامه درمانی ویژه باید در نظر بگیرد.

اطلاعاتی در مورد سرطان

سرطان تقریباً در هر جایی از بدن انسان که از تریلیون سلول تشکیل شده است ، می تواند شروع شود. به طور معمول ، سلولهای انسان رشد می کنند و تکثیر می شوند (از طریق فرایندی به نام تقسیم سلولی) و سلولهای جدید را در صورت نیاز بدن تشکیل می دهند. وقتی سلول ها پیر می شوند یا آسیب می بینند ، می میرند و سلول های جدید جای آنها را می گیرند.

 

گاهی اوقات این روند منظم خراب می شود ، و سلولهای غیر طبیعی یا آسیب دیده رشد می کنند و تکثیر می یابند در صورت عدم رشد. این سلول ها ممکن است تومورهایی تشکیل دهند که توده هایی از بافت هستند. تومورها می توانند سرطانی باشند یا سرطانی نباشند (خوش خیم). سرطان زمانی شروع می شود که تغییر ژن باعث شود یک سلول یا چند سلول شروع به رشد و تکثیر بیش از حد کنند..

سلول های سرطانی مانند سلول های سالم نمی توانند بدون اکسیژن و مواد مغذی زندگی کنند. بنابراین سیگنالهایی به نام فاکتورهای آنژیوژنیک ارسال می کنند. این رگهای خونی جدید را ترغیب می کند تا به تومور تبدیل شوند. به این عمل رگ زایی می گویند. بدون منبع خون ، تومور نمی تواند خیلی بزرگتر از ریشه ی اصلی باشد. هنگامی که سرطان بتواند رشد رگ های خونی را تحریک کند ، می تواند بزرگتر شود و صدها رگ خونی کوچک (مویرگ) دیگر را نیز تحریک می کند:

• برای رشد
• برای وارد کردن مواد مغذی و اکسیژن

تحقیقات زیادی در مورد رگ زایی انجام شده است. ما از تحقیقات انجام شده تاکنون می دانیم که میزان عوامل رگ زایی در لبه های خارجی سرطان بسیار بیشتر است.

سلول های سرطانی از جنبه هایی با سلولهای طبیعی متفاوتند. سلول های سرطانی پیری بیولوژیکی را تجربه نمی کنند، توانایی خود را برای تقسیم شدن حفظ می کنند، و به سیگنال های پایان کار خود پاسخ نمی دهند.

دو ویژگی اضافی سلول های سرطانی بر تعاملات آنها با سایر اجزای بافت تأثیر می گذارد ، بنابراین نقش مهمی در حمله و متاستاز دارد.

اول ، سلولهای بدخیم به طور کلی پروتئازهایی ترشح می کنند که اجزای ماتریکس خارج سلول را هضم می کنند و به سلولهای سرطانی اجازه می دهند تا به بافتهای طبیعی مجاور حمله کنند.

به عنوان مثال ،

ترشح کلاژناز تعیین کننده مهمی در توانایی کارسینومها در هضم و نفوذ از طریق لایه های پایه برای حمله به بافت همبند زیرین می باشد.

دوم ، همانطور که در بالا گفته شد سلول های سرطانی فاکتورهای رشد را ترشح می کنند که باعث تشکیل عروق خونی جدید می شود (رگ زایی). آنژیوژنز برای حمایت از رشد تومورهایی به اندازه ی حدود یک میلیون سلول مورد نیاز است ، که در عین حال رگهای خونی هم باید اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز سلولهای تومور در حال تکثیر را تولید کنند. چنین رگهای خونی در پاسخ به فاکتورهای رشد ترشح شده توسط سلول های تومور ، تشکیل می شوند که باعث تحریک تکثیر سلول های اندوتلیال در دیواره مویرگ ها در بافت اطراف و در نتیجه رشد مویرگ های جدید در داخل تومور میگردد. تشکیل چنین رگهای خونی جدید نه تنها در حمایت از رشد تومور ، بلکه در متاستاز نیز مهم است

مویرگهای جدید فعال در حال رشد که در پاسخ به تحریک آنژیوژنیک تشکیل شده اند ، به راحتی توسط سلولهای تومور نفوذ می کنند و فرصتی را برای ورود سلولهای سرطانی به سیستم گردش خون و آغاز فرایند متاستاز فراهم می کنند.

یکی دیگر از ویژگیهای کلی اکثر سلولهای سرطانی این است که آنها قادر به افتراق طبیعی نیستند، بطوریکه عملا این تمایز معیوب با تکثیر غیر طبیعی بسیار نزدیک است و توسط سلول های ایمنی بدن به راحتی قابل تشخیص نیست.

بیش از 100 نوع سرطان وجود دارد.

انواع بسیار مختلفی از سرطان ها وجود دارند و این سرطان ها ممکن است در هر نوع سلول بدن ایجاد شوند. انواع سرطان ها معمولاً به نام اندام، بافت و یا سلول هایی که در آنها ایجاد می شوند نام گذاری می شوند. رایج ترین نوع سرطان، سرطان پوست (carcinoma) است. سرطان پوست در بافت اپی تلیال، که خارج بدن، خطوط اندام، رگ ها و حفره ها را می پوشاند ایجاد می شود.

سلول های سرطانی از مرگ سلولی برنامه ریزی شده اجتناب می کنند.

هنگامی که سلول های طبیعی آسیب DNA را تجربه می کنند، پروتئین های سرکوبگر تومور آزاد می شوند که باعث می شود سلول ها تحت مرگ سلولی برنامه ریزی شده و یا آپوپتوز قرار گیرند. به خاطر جهش ژن، سلول های سرطانی توانایی تشخیص آسیب به DNA را از دست می دهند و بنابراین توانایی خود تخریبی را نیز از دست می دهند.

محققان می گویند ، تغییر در متابولیسم چربی مورد نیاز سلول های سرطانی(مصرف به جای تولید) می تواند

برای درمان سرطان مورد استفاده قرار گیرد.

سلول های سرطانی در بدن پنهان می شوند.

سلول های سرطانی می توانند با پنهان کردن خود در میان سلول های سالم از سیستم ایمنی بدن اجتناب کنند. به عنوان مثال، برخی از تومورها پروتئینی ترشح می کنند که به وسیله غدد لنفاوی هم ترشح می شوند. این پروتئین به تومور اجازه می دهد تا لایه بیرونی اش را به چیزی که شبیه بافت های لنفاوی است تغییر شکل دهد. این تومورها به صورت بافت سالم و نه بافت سرطانی به نظر می رسند. در نتیجه، سلول های ایمنی تومور را به عنوان یک ماده مضر تشخیص نمی دهند و تومور اجازه می یابد رشد کند و به شکل بی رویه در بدن گسترش یابد. سلول های سرطانی دیگر با مخفی شدن در محفظه هایی در بدن از داروهای شیمی درمانی دوری می کنند. برخی از سلول های لوسمی با پناه گرفتن در محفظه هایی در استخوان ها از درمان دوری می کنند.

 راه های  برای پیشگیری از سرطان

همانطور که میدانیم همیشه پیشگیری بهتر از درمان است، هرچند سرطان بیماری است که نمی توان بطور 100% جلوی آن را گرفت اما با رعایت نکاتی میتوان تا حدودی از آن پیشگیری کرد:

• استعمال دخانیات ممنوع

استفاده از محصولات دخانیات با انواع مختلف سرطان از جمله ریه ، روده بزرگ ، پستان ، گلو ، دهانه رحم، مثانه ،دهان و مری ارتباط دارد. برای ترک هرگز دیر نیست. حدود 90 درصد سرطان ریه مربوط به سیگار کشیدن است.افراد غیر سیگاری که در معرض دود سیگار هستند نیز در معرض خطر سرطان ریه و سایر شرایط تنفسی قرار دارند.

• پوست خود را در برابر خورشید محافظت کنید

سرطان پوست شایع ترین و قابل پیشگیری ترین سرطان در ایالات متحده است. سالانه بیش از 96400 نفر مبتلا به ملانوما تشخیص داده می شوند. قرار گرفتن در معرض اشعه ماورا بنفش خورشید باعث بیشتر شدن سرطان پوست می شود. حتماً در تمام طول سال از ضد آفتاب مناسب استفاده کنید. هرگز از تخت های برنزه استفاده نکنید.

 

• از رژیم غذایی مناسب استفاده کنید

  

مقدار زیادی میوه ، سبزیجات ، لوبیا و غلات کامل بخورید. مصرف گوشت قرمز را محدود کرده همچنین محدود کردن مصرف الکل بسیار مهم است زیرا الکل می تواند خطر ابتلا به سرطان های کبد ، روده بزرگ و پستان را افزایش دهد.

• وزنتان را متناسب حفظ کنید و از نظر فیزیکی فعال باشید

حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی در هر روز می تواند تفاوت زیادی در سلامتی شما ایجاد کند. کم تحرکی و چاقی با سرطان پستان و روده بزرگ ارتباط دارد و همچنین شواهدی در رابطه با سرطان ریه و پانکراس وجود دارد. برای کاهش استرس ، افزایش انرژی ، تقویت سیستم  ایمنی بدن ، کنترل وزن و کاهش خطر ابتلا به سرطان ، ورزش را به برنامه روزانه خود اضافه کنید.         

 

• ایمن سازی (واکسن های HPV و هپاتیت)

همانطور که گفته شد ویروس های خاصی با سرطان در ارتباط هستند اما از طریق واکسیناسیون قابل پیشگیری هستند. در مورد توصیه های سن برای واکسن های HPV با متخصص بهداشت خود صحبت کنید. در ایالات متحده ، تقریباً یک سوم سرطان های کبد به ویروس هپاتیتB (HBV)و ویروس هپاتیتC (HCV)مرتبط هستند. واکسیناسیون HBV در دسترس است و برای نوزادان ، کودکان و بزرگتر ها که زودتر واکسینه نشده اند و بزرگسالانی که در معرض خطر عفونت HBV هستند توصیه می شود.

• تاریخچه پزشکی خانواده خود را بشناسید و به طور منظم چکاب کنید.

در مورد غربالگری سرطان با متخصص بهداشت خود صحبت کنید. برخی از آزمایشات می توانند به تشخیص زودهنگام سرطان ، در صورت مثبت بودن سرطان، به درمان کمک کنند .البته باید توجه داشت در حالیکه ثابت شده است که غربالگری جان افراد را نجات می دهد ، اما دستورالعمل های غربالگری همیشه “برای همه به یک اندازه مناسب نیست”.

 

 

 

 

منابع

• https://www.hopkinsmedicine.org/health/treatment-tests-and-therapies/the-pathology-report
• https://maysa-lab.com/%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/
• https://macsa.ir/fa/pathology-report/
• https://www.preventcancer.org/education/seven-steps-to-prevent-cancer/
• https://www.cancerresearchuk.org/about-cancer/what-is-cancer